De dood is in de pot:
de evangelische/charismatische wereld in crisis?

Nog steeds is er sprake van een gestadige leegloop van de traditionele kerken met daartegenover een schijnbare groei van de evangelische/charismatische beweging.
Was er aanvankelijk nog sprake van een duidelijk onderscheid tussen evangelisch en charismatisch, tegenwoordig is dat, mede dankzij de input van organisaties als Opwekking, zo goed als verdwenen en kunnen de begrippen in één adem worden genoemd en zijn ze bijna synoniem.
Mede als reactie op de leegloop - en de niet te onderschatten inspanningen/invloed van organisaties als Opwekking - wint binnen de traditionele kerken het evangelisch/charismatisch geluid al meer terrein en doen vertegenwoordigers daarvan er alles aan zich al explicieter en nadrukkelijker binnen de kerk te profileren. Als exponent van deze ontwikkeling kan binnen bijvoorbeeld de PKN kerken het Evangelisch Werkverband worden genoemd, maar eveneens de invloed van een organisatie als New Wine op ook de PKN gemeenschap alsook op andere protestantse kerkgenootschappen moet niet worden onderschat. Met de genoemde ontwikkelingen is evenwel menig traditioneel kerkganger, om verschillende redenen, lang niet altijd gelukkig.

Wat al opviel binnen allereerst en met name de pinkstergemeenschap, waarin bijvoorbeeld Opwekking haar oorsprong heeft,  namelijk een Bijbels te bevragen hang naar ervaring en een parallel daaraan een al eveneens te bevragen accent op gevoel, blijkt zich in bovenstaande ontwikkeling duidelijk voort te zetten. Kenmerkend is een schijnbare onverzadigbare hang naar steeds iets anders om aan de zucht naar ervaring en bevrediging van het gevoel te blijven voldoen.
Een korte, niet complete schets:

Van het accent op lofprijzing (mede dankzij Merlin Carothers en zijn ‘Prison to praise’ en ‘Power to praise’ etc.) en de daarbij groeiende geestelijk prominente plaats van de zangleider, ging het naar het toen ‘nieuwe verschijnsel’ binnen het thema genezing: ‘genezing der herinneringen’ (met o.a. Agnes Sanford, en campagnes van Kathryn Kuhlman, Benny Hinn en in ons land Martie Haaijer tot en met Jan Zijlstra). Vallen in de geest is troef. Toen kwamen de territoriale machten (plaatselijk, regionaal en wereldwijd) in beeld en vernieuwde zich de belangstelling in de geestelijke strijd, mee dankzij boeken en studies van Derek Prince, Neil Anderson e.a. Vrij snel daarop kwam de leer van ‘de apostel en het apostelschap’ in beeld dankzij onder meer de ‘Apostolic-Prophetic Movement, de Kansas City prophets etc. Het laatste bleek de (door)start van zogeheten profetenscholen en de ideologie dat je profeteren kon leren zoals daarvoor al het spreken in tongen. Tussendoor wint Jeugd met een Opdracht terrein met een nieuw idee: ‘Het vaderhart van God’. Al snel volgt daaruit het dierbaar spreken over het zijn van een ‘parel in Gods hand’. De hang naar meer ervaring en gevoel omarmt vervolgens gretig de zogeheten Toronto Blessing en binnen de tot dan nog wat gematigder vleugel van de evangelische wereld popt de naam op van een T.B. Johua. Alsof het niet genoeg is, volgt het zogenaamde soaken en zijn we intussen uitgekomen via ‘luisterend bidden’ bij ‘there is more’. En geloof me, het eind is vast en zeker nog niet in zicht!

Veel van het gedachtegoed in de gegeven schets, vond en vindt inmiddels haar weg tot binnen de traditionele kerken via de eerder genoemde kanalen. Opmerkelijke kruisbestuivingen vinden er daarbij plaats. Organisatie, groepen en kerken ‘linken’ zich met elkaar als het gaat om specifieke uitingen en ideologieën en de promotie daarvan. Naast dit alles manifesteren zich al meer megakerken die talloze in de directe omgeving ervan gelokaliseerde traditionele kerkgemeen-schappen van positieve lidmaten leegroven en zo die gemeenten veelal feitelijk geestelijk berooid achterlaten. De dan zich voordoende aanwas van de betreffende megakerk wordt vervolgens - ten onrechte - als groei betiteld, terwijl de megakerk wat vaak voor een groot deel van deze aanwas niet meer blijkt te zijn dan een doorgangshuis om redenen zoals onder meer deels aangegeven in het boek ’Ooit-evangelisch, de achterdeur van evangelische gemeenten’ (O. de Bruine e.a., uitg. Kok, Kampen 2009). Dat de betreffende megagemeenten ook gepokt en gemazeld blijken door het bovengenoemde gedachtegoed wordt duidelijk uit de directe en indirecte verbintenissen met eerder genoemde organisaties - al aangegeven met ‘kruisbestuiving’.

De grote, zo niet de belangrijkste vraag is hoe deze ontwikkelingen te beoordelen. Valt daarnaast de traditionele kerk als zodanig niet te verwijten dat zij een levende relatie met God de Vader in en door Jezus Christus hebben veronachtzaamd en zich te veel hebben verloren (en mogelijk nog steeds verliezen) in een theologisch denken en uiten dat zich al verder van de Bijbel afbeweegt. Dit laatste zal door velen binnen de kerk die een persoonlijke relatie met Jezus Christus kennen, volmondig worden beaamd. Desalniettemin, zoals hierboven eerder ten aanzien van de evangelische/charismatische invloed opgemerkt: ‘met de genoemde ontwikkelingen is evenwel menig traditioneel kerkganger, om verschillende redenen, lang niet altijd gelukkig’. En dat brengt terug bij de vraag hoe de geschetste ontwikkelingen te beoordelen en raakt de titel boven dit stuk.

Wie de opgesomde manifestaties en presentaties onder de noemer ‘evangelisch/charismatisch’ aan de hand van de Schrift op hun merites doormeet, kan niet anders dan tot de slotsom komen dat het overgrote deel, ja, het grootste deel van wat zich aandient een dergelijk toets allerminst kan doorstaan.
Waar de oorspronkelijke achterban van met name Opwekking zich zo op voorstond, namelijk het hebben van ‘geestelijk onderscheidingsvermogen’, daar blijkt zij én wat zich doet vangen onder evangelisch/charismatisch nu, schromelijk te kort te schieten. Het schier onbegrijpelijke doet zich voor dat het zelfs de veelal degelijk theologisch geschoolde leiding van een Evangelisch werkverband en een organisatie als New Wine en de zich Bijbelgetrouw noemende achterban ook aan geestelijk onderscheidingsvermogen lijkt te ontbreken. Immers, hadden zij niet moeten weten dat zich in het gros van het opgesomde gedachtegoed en uitingen ronduit demonische invloeden doen gelden en er dus gewaarschuwd moet worden voor ‘de dood in de pot’? Rechtvaardigt dit blijkbare gebrek aan geestelijke inzicht, zich uitend in een in het geheel niet zorgvuldig Bijbels toetsen van ideeën en achtergronden (o.m van de personen die het gedachtegoed voorstaan, uitdragen en op diverse wijze promoten), niet de vraag of de evangelische/charismatische wereld in crisis verkeert?

Het meest recente bewijs van geestelijke onbezonnenheid wordt geleverd in de aankondiging van de aanstaande GLS (Global Leadership Summit) bijeenkomsten in allereerst de mega(Bethel)kerk van Drachten en vervolgens in andere plaatsen in ons land. Bron is het door New Age door en door besmette Willow Creek dat in ons land gelieerd is aan en gepromoot wordt door Opwekking én met name de mega(Bethel) kerk van Drachten. De visie en ‘leer’ van GLS ademt het gedachtegoed van bijvoorbeeld John C. Maxwell (sowieso geen onbekende binnen de Willow Creek orgnisatie), die gretig put uit de uiterst bedenkelijke bron van:
1. de notoire ideologische vrijmetselaar Norman Vicent Peale (groot voorbeeld van o.a. wijlen Robert Shuller, zelf ook 33º graad vrijmetselaar),
2. de occult georiënteerde Napoleon Hill,
3. de New Age psycholoog James Allen,
4. de mystiek christelijke (?) schrijver Richard Foster, die als geestelijke ervaring occulte uittreding en duistere meditatie technieken propageert en zichzelf publiekelijk tot de New Age Beweging rekent,
5. De New Age en occult georiënteerde Agnes Sanford enz. enz.
Vervolgens kenmerkt het gedachtegoed van Maxwell zich door het gebruik van Bijbelteksten en fragmenten op zo’n onterechte wijze, dat het zelfs de gemiddelde leek opvalt. Daarnaast dienen zich talloze theologisch onjuiste redeneringen aan, terwijl het kruis volledig buiten beschouwing wordt gelaten, om van de te bevragen psychologische visies maar te zwijgen.  Dit alles doet niet onder voor hetgeen er geboden wordt onder de noemer ‘there is more’ dat het Evangelisch werkverband en New Wine inmiddels verovert schijnt te hebben - er zijn duidelijke parallen die doen vermoeden, dat één bron ongebreideld actief is: de duisternis! Kortom, inderdaad de dood is in de pot!

Op zich is het niet verkeerd om naar verdieping te zoeken en zeker, er zijn bij de bovengenoemde zaken serieuze christenen betrokken, maar de geschetste weg is absoluut niet Bijbels te verantwoorden.

Om de dood die in de pot is tegen te gaan, gebruikte Elisa meel (2 Kon. 4: 38-41), verwijzend naar Het Brood des Levens? Om de crisis het hoofd te bieden, is er maar één remedie: Ga staan op de wegen, en zie, vraag naar de aloude paden, waar toch de goede weg is, opdat gij die gaat… (Jer. 6:16). Bedenk wel, dit is een rechtstreeks advies van God zelf! Nemen we het samen ter harte of negeren we het? Wie kiest o verdwaasde voor het leven de dood?

Drs. J.G. Hoekstra

Bijbels perspectief nodigt de lezer van harte uit om te reageren!